Η οικονομική ανισότητα μεταξύ της Αττικής και των υπόλοιπων ελληνικών περιφερειών αποτελεί ένα διαχρονικό ζήτημα που συνεχώς διογκώνεται. Χαρακτηριστικό το παραπάνω διάγραμμα, που δείχνει πως είναι μοιρασμένη η “πίτα” του ΑΕΠ στην Ελλάδα. Η Αττική, ως το διοικητικό και οικονομικό κέντρο της χώρας, συγκεντρώνει σχεδόν το μισό του ελληνικού ΑΕΠ, με τις υπόλοιπες περιοχές να βρίσκονται σε μία διαρκή αναπτυξιακή υστέρηση.
Οικονομικές Ανισότητες στις Ελληνικές Περιφέρειες
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2023, οι κάτοικοι του Βορείου Αιγαίου διαθέτουν τη δεύτερη χαμηλότερη αγοραστική δύναμη στην ΕΕ, πίσω μόνο από την Yuzhen Tsentralen της Βουλγαρίας. Επιπλέον, στην ίδια δεκάδα με τις χαμηλότερες αγοραστικές δυνάμεις περιλαμβάνονται επίσης η Ήπειρος, η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, καθώς και η Δυτική Ελλάδα. Από τις 13 ελληνικές περιφέρειες, οι τέσσερις βρίσκονται στη χειρότερη δεκάδα της Ευρώπης, γεγονός που καταδεικνύει τις έντονες γεωγραφικές ανισότητες, και την αποτυχία της πολιτείας για ανάπτυξη πέρα από τον Τουρισμό και γενικά τις Υπηρεσίες.
Ρυθμοί Ανάπτυξης και Συμμετοχή στο ΑΕΠ
Το 2023, όλες οι ελληνικές περιφέρειες σημείωσαν ανάπτυξη, με εξαίρεση τη Θεσσαλία, η οποία επλήγη από τις εκτεταμένες πλημμύρες που προκάλεσε η κακοκαιρία “Ντάνιελ”. Οι περιφέρειες που ξεχώρισαν θετικά ήταν:
- Στερεά Ελλάδα (+4,2%)
- Νότιο Αιγαίο (+4%)
- Δυτική Μακεδονία (+3,3%)
- Αττική (+3%)
Ωστόσο, παρά την αύξηση του εισοδήματος, η συμμετοχή της Αττικής στο ΑΕΠ αυξάνεται διαχρονικά, φτάνοντας το 48,5% το 2022 όπως φαίνεται και στην αρχική εικόνα, από 45,5% το 2000, ενώ η Κεντρική Μακεδονία ακολουθεί με μόλις 14%. Το ΑΕΠ ανά κάτοικο στην Ελλάδα υπολογίζεται περίπου στα 20.000 ευρώ για εκείνη τη χρονιά, αλλά η κατανομή του εισοδήματος γεωγραφικά παραμένει άνιση, με τον κάτοικο στην Αττική να διαθέτει σχεδόν δυόμισι φορές μεγαλύτερο εισόδημα από εκείνον στο Βόρειο Αιγαίο.
Η Αναγκαιότητα της Περιφερειακής Ανάπτυξης
Η περιφερειακή ανάπτυξη είναι ζωτικής σημασίας, καθώς οι περισσότερες ελληνικές περιφέρειες διαθέτουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης σε σχέση με την κορεσμένη Αττική, και φυσικά όπως φαίνεται και στην ανώτερη κατάταξη, πολύ πιο φθηνό ανθρώπινο δυναμικό. Για να επιτευχθεί αυτό, απαιτούνται οι εξής παρεμβάσεις:
- Προσαρμογή του επιχειρηματικού μοντέλου ώστε να ενισχυθούν οι τοπικές επιχειρήσεις και να δημιουργηθούν επενδυτικές ευκαιρίες πέρα από την πρωτεύουσα.
- Μείωση της γραφειοκρατίας και των φόρων, ώστε να προσελκύονται νέες επιχειρήσεις και επενδυτές.
- Βελτίωση της δικαιοσύνης και της ασφάλειας, ώστε οι επιχειρηματίες να δραστηριοποιούνται χωρίς απρόβλεπτα εμπόδια.
- Στόχευση στην Εθνική Βιομηχανία: Η Ελλάδα πρέπει να στραφεί επιτέλους και στη Βιομηχανία και να πάψει να είναι εξαρτημένη ουσιαστικά μονάχα από μεγάλη πηγή εισοδήματος. Σε τυχόν ακραίων και έκτακτων γεγονότων που θα επηρεάσει το Τουρισμό της περιοχής, οι Έλληνες θα δουν δραματική μείωση εισοδήματος.
- Κίνητρα για Εξαγωγές και αύξηση της Αυτονομίας: Η Ελλάδα εισάγει τα διπλάσια από ότι εξάγει, όπως φαίνεται από το μόνιμο έλλειμα του εμπορικού ισοζυγίου. Έτσι, υπάρχει μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης εντός Ελλάδα σε αγαθά τα οποία μπορούν να παραχθούν εδώ, καθώς και να διευρυνθούν όσο γίνεται οι εξαγωγές, σε σημεία όπου η Ελλάδα διαθέτει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
- Τόνωση της Γεωργίας: Η υγιής γεωργία πρέπει άμεσα να στηριχθεί και να πάψει να είναι έρμαιο καιροσκοπικών συμφερόντων. Πρόσφατα η Ελλάδα έλαβε τεράστιο χρηματικό πρόστιμο από την ΕΕ (για ακόμη μία φορά) λόγω παράνομων επιδοτήσεων για πολλά χρόνια. Αυτό καταδεικνύει τη διαχρονική απαξίωση της υπαίθρου και επαρχία από τη Κεντρική Διοίκηση. Χαρακτηριστικό το παρακάτω εξώφυλλο του “Politico” για το θέμα αυτό!
Διεθνή Παραδείγματα και η Περίπτωση της Ελλάδας
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν καταφέρει να επιτύχουν ισορροπημένη περιφερειακή ανάπτυξη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Γερμανία, όπου εκτός από το Βερολίνο, οικονομικά κέντρα αποτελούν και άλλες μεγάλες πόλεις, όπως η Φρανκφούρτη, το Αμβούργο, η Κολωνία, η Στουτγάρδη και το Μόναχο.
Η Ελλάδα χρειάζεται μια παρόμοια στρατηγική, η οποία θα στηρίζεται στην αξιοποίηση των τοπικών δυνατοτήτων κάθε περιφέρειας. Μόνο έτσι μπορεί να μειωθεί το αναπτυξιακό χάσμα και να επιτευχθεί οικονομική ισορροπία σε όλη τη χώρα. Είναι σημαντικό να γίνει αντιληπτό ότι η Περιφερειακή Ανάπτυξη μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για τη χώρα να πετύχει μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης, χωρίς να πιέζονται τα μακρο-οικονομικά της στοιχεία.
