Η Ευρώπη βρίσκεται σε συνεχή επιβράδυνση και δυσκολεύεται να ακολουθήσει τις υπόλοιπες περιοχές του πλανήτη, όπως φαίνεται και στην παρακάτω πρόβλεψη του Ιανουαρίου 2025 από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Ακόμη, βρίσκεται αντιμέτωπη με πολλές μεγάλες προκλήσεις για το 2025, όπως για παράδειγμα η απειλή των δασμών, ο πληθωρισμός, ο Ρωσο-Ουκρανικός Πόλεμος, η πτώση του ευρώ, η γενικευμένη πολιτική αστάθεια, η πορεία των επιτοκίων και σε συνδυασμό με διαχρονικά προβλήματα όπως η υπογεννητικότητα, το μεταναστευτικό ή οι ανισότητες μεταξύ κρατών-μελών, δημιουργούν ένα επικίνδυνο “εύφλεκτο κοκτέιλ”. Σύμφωνα με την τελευταία πρόβλεψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) για τον Ιανουάριο του 2025, η οικονομική προοπτική της Ευρωζώνης επιδεινώνεται περαιτέρω σε σχέση με την εκτίμηση του Οκτωβρίου 2024. Συγκεκριμένα, ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2025 αναθεωρήθηκε προς τα κάτω, από 1,2% σε 1%, ενώ για το 2026 από 1,5% σε 1,4%.
Αυτό συνέβη κυρίως εξαιτίας της αρνητικής πορείας της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης, και τρίτης παγκοσμίως μετά των ΗΠΑ και της Κίνας, ξεπερνώντας την Ιαπωνική το 2023. Αξίζει να σημειωθεί πως πέρασαν σχεδόν 50 χρόνια από τότε που η Ιαπωνία ξεπέρασε τη Γερμανία και καθιερώθηκε ως κορυφαία οικονομική δύναμη. Στη δεκαετία του ’90 η ιαπωνική οικονομία ήταν υπερδιπλάσια σε μέγεθος από τη γερμανική! Έκτοτε, η Ιαπωνία συρρικνώνεται οικονομικά ή αλλιώς κάποιος θα μπορούσε να πει ότι δεν αναπτύσσεται τόσο γρήγορα, όσο ο υπόλοιπος πλανήτης.
Όσο αφορά τη Γερμανία, θα έχει αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης για 2 συνεχόμενες χρονιές μετά από 20 χρόνια, χωρίς να αποκλείεται να συνεχιστεί και για τρίτη χρονιά δηλαδή το 2025. Δασμοί Τραμπ και η επόμενη μέρα των επερχόμενων εκλογών στη Γερμανία θα δείξουν που θα πάει το πράγμα. Για να γίνει αντιληπτό πόσο μεγάλη είναι η οικονομία της Γερμανίας, το ονομαστικό ΑΕΠ της για το 2024 ήταν 18 φορές μεγαλύτερο περίπου σε σχέση με το Ελληνικό. Από την άλλοι ο Γερμανικός πληθυσμός ήταν 8 φορές μεγαλύτερος, γεγονός που αναδεικνύει επίσης και την οικονομική ανισότητα.
Οι συνέπειες αναμένεται να είναι εμφανείς σε πολλούς τομείς:
- Μειωμένη κατανάλωση και απασχόληση, καθώς η οικονομική δραστηριότητα επιβραδύνεται.
- Συρρίκνωση εισοδημάτων και βιοτικών επιπέδων, ιδιαίτερα στις χώρες που εξαρτώνται από εξαγωγές ή έχουν υψηλό δημόσιο χρέος.
- Πτώση των επενδύσεων, καθώς το επιχειρηματικό κλίμα γίνεται πιο ασταθές.
- Προκλήσεις στη διαχείριση του δημόσιου χρέους, λόγω περιορισμένων εσόδων και ανάγκης για μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία.
Την παρτίδα δεν κατάφερε να σώσει ούτε η Γαλλία, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ και έβδομη του πλανήτη, η οποία θα διατηρήσει χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης κοντά στη ποσοστιαία μονάδα.
Η Ελλάδα σε Σταθερή Αναπτυξιακή Τροχιά – Δεν θα είναι πάλι αρνητικός πρωταγωνιστής στην ΕΕ
Μέσα σε αυτό το δυσμενές ευρωπαϊκό περιβάλλον, η Ελλάδα καταφέρνει να διατηρεί μια πιο θετική προοπτική. Σύμφωνα με τη Eurostat, οι εκτιμήσεις δείχνουν ρυθμούς ανάπτυξης 2,1% για το 2024, 2,3% για το 2025 και 2,2% για το 2026. Για το 2024 ειδικότερα, η Ελλάδα αναμένεται να καταλάβει την 7η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς τον ρυθμό ανάπτυξης. Αυτή η εξέλιξη αποτελεί ένδειξη της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας, η οποία πλέον δεν συγκαταλέγεται στις χώρες με τις μεγαλύτερες αδυναμίες εντός της ΕΕ.
Ωστόσο, πολλοί Ευρωπαίοι Αξιωματούχοι και μεγάλοι επενδυτές τονίζουν ότι χωρίς επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων η τωρινή ανάπτυξη θα είναι πρόσκαιρη. Συγκεκριμένα, η αργή μεταρρυθμιστική πορεία της Ελλάδας που “τρώει” ΑΕΠ, τονίστηκε πρόσφατα από τον Ντέκλαν Κοστέλο, (Γενικός Διευθυντής για Οικονομικές και Χρηματοοικονομικές Υποθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), προσπάθειες για βελτίωση της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα έχουν βαλτώσει, που θα επέτρεπαν την επίτευξη ρυθμών ανάπτυξης έως και 6% αντί για 2 έως 3%. Οι μεγαλύτερες παθογένειες της χώρας οι οποίες δεν έχουν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά διαχρονικά αφορούν:
- Την αργή απονομή δικαιοσύνης ώστε να ξεπερνούνται εύκολα ενστάσεις κατά επιχειρηματικών κινήσεων και να ξεκαθαρίζει το τοπίο για τον επενδυτή γρήγορα.
- Τη μειωμένη παραγωγικότητα εξαιτίας κυρίως της μη σωστής σύνδεσης εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας, και παράλληλα οι μη εκσυγχρονισμένες υποδομές της χώρας δεν επιτρέπουν τους εργαζομένους να δουλέψουν καλύτερα.
- Την έλλειψη εργατικού δυναμικού λόγω δημογραφικού αλλά και απόρροια του ανωτέρω λόγου, δηλαδή την εσφαλμένη κατάρτιση εργαζομένων.
- Τέλος, το “τέρας της γραφειοκρατίας” ζει και βασιλεύει παρότι τα τελευταία χρόνια ψηφιοποιήθηκαν αρκετές διαδικασίες για διευκόλυνση των πολιτών.
Ο Αντίποδας της Ευρώπης: Αναδυόμενες και Αναπτυσσόμενες Οικονομίες
Ενώ η Ευρώπη επιβραδύνει, οι Αναδυόμενες Αγορές και Αναπτυσσόμενες Οικονομίες (Emerging Market and Developing Economies – EMDEs) συνεχίζουν την ισχυρή τους πορεία. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει χώρες από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και η κατηγοριοποίηση τους μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον οργανισμό ή την έρευνα. Αυτές οι χώρες λοιπόν χαρακτηρίζονται από ταχύτερη ανάπτυξη και εντονότερο ρυθμό εκβιομηχάνισης σε σύγκριση με τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, όπως ανισότητες εισοδήματος, αδύναμες θεσμικές δομές και προβλήματα στις υποδομές, οι οικονομίες αυτές διατηρούν δυναμική οικονομική ανάπτυξη.
Στην παρούσα μελέτη του ΔΝΤ, ενδεικτικά περιλαμβάνονται χώρες όπως η Ινδία, Ρωσία, Κίνα, Σαουδική Αραβία, Νιγηρία και Νότια Αφρική. Μερικές από τις οικονομίες αυτές αναμένεται να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου παγκόσμιου οικονομικού τοπίου, καθώς επενδύουν στην εκβιομηχάνιση τους και στις υποδομές τους, ενώ οι πληθυσμοί τους συνεχώς αυξάνονται, δίνοντας τη δυνατότητα για περαιτέρω εργατικά χέρια.
Η επόμενη διετία αναμένεται δύσκολη για την Ευρωζώνη, καθώς αντιμετωπίζει αργή ανάπτυξη, νομισματικές πιέσεις και πολιτικές προκλήσεις. Αντίθετα, οικονομίες εκτός Ευρώπης, ιδιαίτερα στις αναδυόμενες αγορές, παρουσιάζουν δυναμική πορεία, επαναπροσδιορίζοντας το παγκόσμιο οικονομικό ισοζύγιο. Η Ελλάδα, παρά τις ευρωπαϊκές δυσκολίες, φαίνεται να διατηρεί έναν σταθερό ρυθμό ανάπτυξης, δείχνοντας ότι μπορεί να παραμείνει σε θετική τροχιά ακόμα και σε ένα αβέβαιο διεθνές περιβάλλον.
