Η σημερινή έχει οριστεί ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος. Καθιερώθηκε η 27η Ιανουαρίου από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ επειδή κατά την ημέρα αυτή το 1945 τα σοβιετικά στρατεύματα απελευθέρωσαν το Άουσβιτς, το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης του ναζιστικού καθεστώτος.
Η ιστορία της Εβραϊκής Κοινότητας της Θεσσαλονίκης προκαλεί αρκετή θλίψη καθώς καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά κατά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, ενώ αποτελούσε μέχρι τότε την πολυπληθέστερη εβραϊκή κοινότητα στην Ελλάδα και έπαιζε μεγάλο ρόλο στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική διάρθρωση της. Συγκεκριμένα:
– Τέλος του 15ου αιώνα, ύστερα από έναν μεγάλο διωγμό στην Ισπανία, όπου βρήκαν άσυλο στη Θεσσαλονίκη, οι Εβραίοι πλησίασαν περίπου τους 20.000 και αποτελούσαν πάνω από τους μισούς κατοίκους της πόλης. Οι υπόλοιποι ήταν Έλληνες και στη συνέχεια Οθωμανοί.
– Μέχρι και τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917, οι Εβραίοι πλησίασαν τις 60 χιλιάδες και αποτελούσαν σχεδόν το μισό πληθυσμό της πόλης. Μετά την καταστροφή, η πόλη άλλαξε ριζικά και πολλοί Εβραίοι, όπως και Χριστιανοί, μετανάστευσαν στο εξωτερικό.
– Το 1940 και πριν την εμπλοκή της Ελλάδας στον Β ‘Παγκόσμιο πόλεμο, θα αριθμούσαν πάνω από 50.000 ανθρώπους και θα αποτελούσαν σχεδόν το ένα τέταρτου του τοπικού πληθυσμού.
– Από το 1943 και μέχρι το τέλος της Γερμανικής Κατοχής, μεταφέρθηκαν πάνω από 46 χιλιάδες εβραϊκές ψυχές σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, κυρίως στο Άουσβιτς. Επέστρεψαν λιγότερο από 2 χιλιάδες ή αλλιώς το 4%.
– Το 1950 η εβραϊκή κοινότητα είχε υποστεί πια καταστροφικό πλήγμα κατά τη διάρκεια της κατοχής, το οποίο αποδείχθηκε μη αναστρέψιμο. Από τους περίπου 50.000 Εβραίους που ζούσαν στη Θεσσαλονίκη πριν τον πόλεμο, μόνο περίπου 1.000-2.000 άτομα μένουν πια. Δηλαδή από εκεί που είχαν φτάσει να είναι το 50% των μονίμων κατοίκων της Θεσσαλονίκης κάποτε, έπεσε στο στο 1%.
– Σήμερα, αριθμεί λίγο πάνω από χίλια άτομα, ανάμεσα στο ένα εκατομμύριο μόνιμο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης.
