Ακόμα έναν μήνα, οι τιμές στην Ελλάδα αυξήθηκαν, όπως δείχνουν τα τελικά στοιχεία για τον Ιανουάριο του 2025, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.
Σε σχέση με πέρσι, η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφηκε στην κατηγορία Ρουχισμός και Υπόδηση, με ποσοστό 5,4%, και στα ξενοδοχεία – εστίαση (καφετέριες, εστιατόρια), με 5,1%. Συνολικά, ο πληθωρισμός για τον Ιανουάριο του 2025 έκλεισε στο 2,7%, ενώ τον Ιανουάριο του 2024 βρισκόταν στο 2,9%.
Ο παρακάτω πίνακας χρησιμοποιεί ως έτος βάσης το 2020, ώστε να αποτυπωθεί η αύξηση των τιμών την τελευταία πενταετία, ανά κατηγορία. Τη μεγαλύτερη συσσωρευμένη αύξηση παρουσιάζουν:
- Τρόφιμα – μη αλκοολούχα ποτά: +31,45%
- Στέγαση: +25,6%
- Μεταφορές: +22,35%
Η μοναδική μείωση καταγράφηκε στις τηλεπικοινωνίες, όπου οι τιμές μειώθηκαν κατά 6,43%.
Συνολικά, από το 2020, οι τιμές στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί κατά 18,66%. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό από τον παρακάτω πίνακα, την τελευταία πενταετία το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετώπισαν τα άτομα που διαμένουν σε ενοίκιο ή εκείνα που μένουν στη δική τους κατοικία αλλά αποπληρώνουν δάνεια, λόγω των υψηλών επιτοκίων.
Επιπρόσθετα, οι πιο αδύναμες κοινωνικές ομάδες, δηλαδή τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα, δέχθηκαν ίσως την πιο ισχυρή πίεση, καθώς τη μεγαλύτερη αύξηση παρουσίασαν τα βασικά και αναγκαία αγαθά, όπως τα τρόφιμα. Οι συγκεκριμένες ομάδες έτσι κι αλλιώς καταναλώνουν το μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου εισοδήματός τους αποκλειστικά σε βασικά αγαθά, οπότε για αυτές η αύξηση στο κόστος ζωής ήταν μεγαλύτερη από τον μέσο όρο του 18,66%. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο εάν έπρεπε να καλύψουν και στεγαστικά έξοδα.
Ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή (HICP) αποτελεί ένα βασικό μέτρο του πληθωρισμού, το οποίο επιτρέπει τη σύγκριση των τιμών καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η εξέλιξη του δείκτη αποτυπώνει τις οικονομικές αλλαγές, τις κρίσεις και τις μεταρρυθμίσεις που διαμόρφωσαν το κόστος ζωής εδώ και έξι δεκαετίες. Για να αντιληφθεί κάποιος, την πορεία των τιμών στην Ελλάδα, κάτι που το ψώνιζες κοντά στο 1€ (η 341 δραχμές τελική ισοτιμία), σήμερα θα το αγόραζες πάνω από 100€. Το παράδειγμα, είναι πολύ απλοϊκό καθώς δεν λαμβάνει υπόψη πολλούς παράγοντες όπως τη τεχνολογία, όμως είναι ενδεικτικό της πορείας που έχει υπάρξει. Παρακάτω παρουσιάζεται η ιστορική πορεία του δείκτη, με έτος βάσης το 2020 (100).
Η Εξέλιξη του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών στην Ελλάδα: 1959-2024
1. 1959-1972: Σταδιακή αύξηση των τιμών
Την περίοδο 1959-1972, ο δείκτης αυξάνεται αργά αλλά σταθερά, από 1.10 το 1959 σε 1.47 το 1972. Αυτή η ήπια αύξηση αντικατοπτρίζει μια περίοδο οικονομικής ανάπτυξης με χαμηλό πληθωρισμό.
2. 1973-1980: Πληθωριστικό σοκ και εκτόξευση των τιμών
Από το 1973 και μετά, παρατηρείται απότομη άνοδος των τιμών, λόγω της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης. Ο δείκτης αυξάνεται από 1.70 το 1973 σε 5.19 το 1980, με τις επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής αστάθειας να γίνονται έντονες και στην Ελλάδα.
3. 1980-1995: Περίοδος υψηλού πληθωρισμού
Η δεκαετία του 1980 χαρακτηρίζεται από υπερβολικά υψηλό πληθωρισμό, με τον δείκτη να εκτοξεύεται από 5.19 το 1980 σε 56.63 το 1995. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο ετήσιος πληθωρισμός συχνά ξεπερνούσε το 20%, επηρεάζοντας σημαντικά την αγοραστική δύναμη των πολιτών.
4. 1995-2008: Ομαλοποίηση και ένταξη στην Ευρωζώνη
Η οικονομική πολιτική της χώρας σταθεροποιείται σταδιακά, ενώ η Ελλάδα εισέρχεται στην Ευρωζώνη το 2001. Ο δείκτης συνεχίζει να αυξάνεται αλλά με ηπιότερο ρυθμό, φτάνοντας το 93.72 το 2008.
5. 2009-2020: Οικονομική κρίση και σταθεροποίηση
Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η ελληνική κρίση χρέους επηρεάζουν σημαντικά τις τιμές. Το 2012 ο δείκτης φτάνει στο 104.18, αλλά στη συνέχεια μειώνεται λόγω της ύφεσης, φτάνοντας τα 99.27 το 2016. Το 2020, το έτος βάσης, ο δείκτης ορίζεται στο 100.00.
6. 2021-2024: Νέα πληθωριστική άνοδος
Η μεταπανδημική περίοδος και η ενεργειακή κρίση οδηγούν σε νέο κύμα πληθωρισμού. Το 2022 ο δείκτης εκτινάσσεται στο 110.99, ενώ το 2024 ανέρχεται στο 117.98, υποδηλώνοντας σημαντική αύξηση του κόστους ζωής.
