Η πτώση της ισοτιμίας του νομίσματός μας έναντι του δολαρίου έχει τραβήξει την προσοχή τόσο των μέσων ενημέρωσης όσο και των αγορών. Η αναφορά στο ενδεχόμενο ισοτιμίας 1 προς 1, γίνεται συχνά λόγω του εντυπωσιασμού που προκαλεί, καθώς είναι ένα ψυχολογικό όριο, που πυροδοτεί συζητήσεις. Συγκεκριμένα, το ευρώ είχε φτάσει να υποχωρεί πριν λίγες μέρες κατά 9% ως μέση τιμή, από τα υψηλά επίπεδα 1,12 €/$ στις 26/9/24 στο 1,02 €/$ στις 14/01/2024 περίπου σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Καλό είναι να τονιστεί ότι τέλος Σεπτεμβρίου 2024, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) είχε προϊδεάσει για στροφή προς χαλαρότερη νομισματική πολιτική, δηλαδή περικοπή επιτοκίων, ή αλλιώς πιο “φθηνό χρήμα” λόγω κάποιων επίκαιρων τότε αδύναμων αποτελεσμάτων, κυρίως ως προς την εργασία. Από την άλλη μεριά, εκείνες τις ημέρες είχε αναθεωρηθεί προς τα επάνω η πορεία της οικονομίας της Ευρωζώνης με κύριο παράγοντα η αύξηση των καθαρών εξαγωγών, που σημαίνει με πολύ απλά λόγια μεγαλύτερη χρήση του ευρώ.
Για παράδειγμα, πώς μπορεί να μας επηρεάσει αρνητικά η πτώση του νομίσματός μας, αν ένα ζευγάρι έστελνε στο παιδί του που σπουδάζει στην Αμερική, 1.000 δολάρια κάθε τέλος του μήνα μέσω κάποιας ελληνικής τράπεζας, θα αντάλλασσαν 1.000/1,1365 (τιμή αγοράς) = 893€ (χωρίς τις όποιες προμήθειες) τέλος Σεπτεμβρίου 2024. Όμως, αν πήγαιναν στις 14/01/2025 να αλλάξουν ευρώ σε δολάρια υπό το φόβο περαιτέρω κατάρρευσης του νομίσματός τους, θα αντάλλασσαν 1.000/1,03621 = 965€, δηλαδή 72€ περισσότερα. Αντίθετα, ένας άλλος Έλληνας που πουλάει διεθνώς, μέσω διαδικτύου, υπηρεσίες σε ευρώ, για τις ίδιες ακριβώς ημερομηνίες και διατηρώντας τις τιμές του σταθερές, μπορεί να έβλεπε αύξηση ζήτησης από την Αμερική, καθώς οι υπηρεσίες του θα φαίνονταν πιο φθηνές στους Αμερικανούς.
Σήμερα, η μέση τιμή του ευρώ έναντι του δολαρίου είναι περίπου στο 1,04 €/$. Έχει απομακρυνθεί λίγο από το ψυχολογικό όριο του 1 προς 1, έστω και πρόσκαιρα, λόγω της μη άμεσης επιβολής των περίφημων δασμών από τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump, στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντίθετα, η στόχευσή του, τουλάχιστον αρχικά, επικεντρώθηκε στο Μεξικό, τον Καναδά και την Κίνα. Ωστόσο, αυτό στο μέλλον μπορεί να αλλάξει, και ίσως βιώσουμε μια περαιτέρω μείωση της αξίας του ευρώ έναντι του δολαρίου.
Γιατί όμως είναι τόσο σημαντική η ισοτιμία του ευρώ με το δολάριο, δεδομένου ότι στα σχετικά δελτία παρατηρούμε και άλλες διακυμάνσεις και με άλλα νομίσματα; Αρχικά, όπως είναι γενικά γνωστό, το δολάριο είναι το πιο ισχυρό νόμισμα στον κόσμο για διάφορους λόγους. Ενδεικτικά:
- Τα περισσότερα συναλλαγματικά αποθέματα παγκοσμίως είναι σε δολάρια (περίπου 57,4% ή 6,8 τρις περίπου για το τρίτο τρίμηνο του 2024, σύμφωνα με το ΔΝΤ, ενώ δεύτερο έρχεται το ευρώ με 20% ή 2,37 τρις).
- Οι περισσότερες διεθνείς πληρωμές και επενδύσεις διεκπεραιώνονται μέσω του αμερικανικού τραπεζικού συστήματος (SWIFT, S&P 500 κτλ.).
- Η οικονομική και στρατιωτική ισχύς των ΗΠΑ στηρίζουν τη σταθερότητα του δολαρίου.
Επιπλέον, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και γενικά η ενέργεια τιμολογούνται σε δολάρια. Αυτό δημιουργεί υψηλή ζήτηση για το αμερικανικό νόμισμα, ιδιαίτερα από χώρες που εισάγουν ενεργειακούς πόρους. Αντίστοιχα, τα πολύτιμα μέταλλα, όπως ο χρυσός και το ασήμι, διαπραγματεύονται επίσης σε δολάρια. Επιπλέον, πολλές χώρες και επιχειρήσεις δανείζονται σε δολάρια αντί για τοπικό νόμισμα, εξαιτίας της μεγαλύτερης σταθερότητάς του, και καλούνται να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, φυσικά στο ίδιο νόμισμα. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συντελούν στη συνεχή υψηλή ζήτηση για δολάρια.
Ωστόσο, υπάρχουν επιπλέον παράγοντες πίσω από την περαιτέρω πιθανή υποτίμηση, πέρα της επιβολής αμερικανικών δασμών όπως:
- Η απόκλιση νομισματικών πολιτικών, δηλαδή η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) έχει υιοθετήσει πιο περιοριστική νομισματική πολιτική, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ακολουθεί πιο χαλαρή προσέγγιση. Αυτή η διαφορά οδηγεί σε ενίσχυση του δολαρίου έναντι του ευρώ.
- Η επιβράδυνση της οικονομία της Ευρωζώνης που επηρεάζουν αρνητικά το ευρώ. Για παράδειγμα η Γερμανία, η πιο ισχυρή οικονομία της Ευρωζώνης, ύστερα από 20 χρόνια έχει αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης 2 συνεχόμενες χρονιές, -0,3% για το 2023 και -0,2% για το 2024 (πιο πρόσφατη πρόβλεψη) σύμφωνα με τη Eurostat.
- Τέλος, η πολική αβεβαιότητα στις 2 μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης, Γαλλία και Γερμανία, δημιουργεί ανασφάλεια σε μεγάλους επενδυτές.
Έτσι, τους επόμενους μήνες, μπορεί να αντιμετωπίσουμε: επιπρόσθετες πληθωριστικές πιέσεις, κυρίως στην ενέργεια και την τεχνολογία, καθώς και μείωση των εσωτερικών αξιών (ακίνητα, μετοχές, ομόλογα κ.λπ.) που υπολογίζονται σε ευρώ. Επιπλέον, το κόστος δανεισμού για τα Ευρωπαϊκά Κράτη μπορεί να αυξηθεί, καθώς τα κράτη αυτά δανείζονται και αποπληρώνουν δάνεια εκφρασμένα σε ευρώ, το οποίο δεν θα είναι τόσο δημοφιλές στις διεθνείς αγορές. Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα μπορεί να προσελκύσει περισσότερους τουρίστες από χώρες εκτός Ευρωζώνης, καθώς τα νομίσματά τους θα έχουν μεγαλύτερη αξία. Το ίδιο ισχύει για τις εξαγωγές, αν και η Ελλάδα δεν αποτελεί ισχυρή εξαγωγική δύναμη, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ προέρχεται από υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων ο τουρισμός.
Με μια γρήγορη ιστορική αναδρομή, την υψηλότερη αξία του ευρώ έναντι του δολαρίου τη συναντάμε τον Ιούλιο του 2008, λόγω της μεγάλης οικονομικής κρίσης που ξέσπασε στις ΗΠΑ, φτάνοντας την αναλογία 1,6 €/$, ενώ η χαμηλότερη αξία καταγράφηκε τον Οκτώβριο του 2000 με 0,83 €/$ (τότε το ευρώ κυκλοφορούσε ως λογιστικό νόμισμα, ενώ τα φυσικά κέρματα και χαρτονομίσματα τέθηκαν σε κυκλοφορία την 1η Ιανουαρίου 2002).
Οι χώρες της ευρωζώνης είναι 20 ως εξής (σε παρένθεση τα παλιά νομίσματα) : Αυστρία (Σεκ), Βέλγιο (Φράγκο), Κροατία (Κούνα), Κύπρος (Κυπριακή λίρα), Εσθονία (Κρόν), Φινλανδία (Μάρκα), Γαλλία (Γαλλικό φράγκο), Γερμανία (Γερμανικό μάρκο), Ελλάδα (Δραχμή), Ιρλανδία (Ιρλανδική λίρα), Ιταλία (Ιταλική Λίρα), Λετονία (Λατς), Λιθουανία (Λίτας), Λουξεμβούργο (Λουξεμβουργιανό φράγκο), Μάλτα (Λιρέτα), Κάτω Χώρες (Γκουλντερ), Πορτογαλία (Εσκούδο), Σλοβακία (Κορόνα), Σλοβενία (Τολάρα), Ισπανία (Πεσέτα).
Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτός της Ευρωζώνης:
- Η Βουλγαρία (Λέβ) και θα υιοθετήσει το ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2026.
- Η Τσεχία (Τσεχική Κορόνα) για την οποία δεν υπάρχει μέχρι στιγμής επίσημη ημερομηνία ένταξης λόγω της ισχυρής αντίθεσης των πολιτών μέσω μεγάλης δημοσκόπησης το 2019. Η χώρα διαθέτει τη δυνατότητα να ενταχθεί αν το επιθυμήσει στο μέλλον.
- Ουγγαρία (Φιορίνι) δεν υπάρχει ακόμη ακριβής ημερομηνία υιοθέτησης του ευρώ κυρίως λόγω απαραίτητων προσαρμογών που πρέπει να κάνει η χώρα.
- Η Πολωνία (Ζλότυ) για την οποία δεν υπάρχει μέχρι στιγμής επίσημη ημερομηνία ένταξης ωστόσο αποτελεί μακροπρόθεσμό στόχο.
- Η Ρουμανία (Λέου) Η Ρουμανία έχει δεσμευθεί να υιοθετήσει το ευρώ όταν θα πληροί τις αναγκαίες προϋποθέσεις.
- Η Σουηδία (Σουηδική Κορόνα) για την οποία δεν υπάρχει μέχρι στιγμής επίσημη ημερομηνία ένταξης λόγω της ισχυρής αντίθεσης των πολιτών μέσω δημοψηφίσματος το 2023. Η χώρα διαθέτει τη δυνατότητα να ενταχθεί αν το επιθυμήσει στο μέλλον.
- Η Δανία (Δανέζικη Κορόνα) έχει διαπραγματευθεί ρήτρα εξαίρεσης από το ευρώ όταν εντάχθηκε στην ΕΕ και συνεπώς δεν υποχρεούται να το καθιερώσει.
Με την ένταξη κάθε νέας χώρας στην Ευρωζώνη πληρώντας πάντα τα απαραίτητα κριτήρια, το νόμισμά της ισχυροποιείται αφού αυξάνονται τα αποθεματικά σε αυτό και η ζήτησή του.
