Η ορκωμοσία του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας στην Ελλάδα σηματοδοτεί μια νέα πολιτειακή περίοδο, αλλά ταυτόχρονα επισημαίνει μια οπισθοχώρηση στην εκπροσώπηση των γυναικών στην πολιτική σκηνή. Με την αποχώρηση της προηγούμενης Προέδρου, κα Σακελλαροπουλού, η γυναικεία παρουσία στην κορυφή της πολιτειακής ιεραρχίας μειώθηκε ακόμη περισσότερο, γεγονός που αναδεικνύει το γενικότερο πρόβλημα της υποεκπροσώπησης των γυναικών στην πολιτική.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, η γυναικεία εκπροσώπηση στην ελληνική Βουλή για το 2024 ανέρχεται μόλις στο 23,3%, τη στιγμή που ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση διαμορφώνεται στο 33,4%. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες με τις χαμηλότερες συμμετοχές των γυναικών αναλογικά στα εθνικά κοινοβούλια, ξεπερνώντας μόνο τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και την Κύπρο, ενώ μοιράζεται την τέταρτη θέση από το τέλος με τη Σλοβακία.
Αν και έχει σημειωθεί πρόοδος τα τελευταία χρόνια, η κατάσταση απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί ικανοποιητική. Το 2003, πριν από δύο δεκαετίες, η γυναικεία εκπροσώπηση στη Βουλή ήταν μόλις 9%, γεγονός που δείχνει ότι υπάρχει βελτίωση, αλλά παραμένει έντονη η δυσαναλογία μεταξύ των 2 φύλων εντός Ελληνικού Κοινοβουλίου. Σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών, το 1991 έγινε η αρχή, να μην υπάρχουν δηλαδή μόνο άντρες επικεφαλής κομμάτων εντός Βουλής. Ωστόσο, από τότε δεν συνεχίστηκε αυτό. Συγκεκριμένα:
- Μαρία Δαμανάκη: Το 1991, εξελέγη πρόεδρος του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, αποτελώντας την πρώτη γυναίκα αρχηγός πολιτικού κόμματος κοινοβουλίου.
- Αλέκα Παπαρήγα: Την ίδια χρονιά, ανέλαβε τη θέση της Γενικής Γραμματέως του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ), θέση που διατήρησε μέχρι το 2013. Υπήρξε η μακροβιότερη αρχηγός κόμματος μετά τη μεταπολίτευση, καθώς συμπλήρωσε 22 συνεχή χρόνια στη θέση αυτή.
- Φώφη Γεννηματά: Ηγήθηκε του ΠΑΣΟΚ και αργότερα του Κινήματος Αλλαγής (ΚΙΝΑΛ), συμβάλλοντας σημαντικά στην κεντροαριστερή πολιτική σκηνή της χώρας. Χρειάστηκαν 26 χρόνια ώστε να εκλεχθεί νέα γυναίκα αρχηγός πολιτικού κόμματος κοινοβουλίου.
- Ζωή Κωνσταντοπούλου: Ως επικεφαλής της Πλεύσης Ελευθερίας, εκπροσωπεί το κόμμα της στη Βουλή ως αρχηγός από το 2023 και είναι η μόνη ενεργή από τη λίστα αυτή.
Η Βουλή συχνά περιγράφεται ως ο καθρέφτης της κοινωνίας και η περιορισμένη παρουσία των γυναικών σε αυτήν αντανακλάται και σε άλλους τομείς της δημόσιας ζωής, όπως η οικονομία, η διοίκηση και η επιστημονική έρευνα. Η έλλειψη ισότιμης εκπροσώπησης στις θέσεις λήψης αποφάσεων δεν είναι μόνο ζήτημα ισότητας, αλλά και ποιότητας της δημοκρατίας.
Είναι αναγκαίο να ενισχυθούν οι πολιτικές που προωθούν τη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική, τόσο μέσα από θεσμικές αλλαγές, όπως οι ποσοστώσεις στα ψηφοδέλτια, όσο και μέσω κοινωνικών πρωτοβουλιών που θα ενθαρρύνουν περισσότερες γυναίκες να διεκδικήσουν ενεργό ρόλο στη δημόσια ζωή. Η αλλαγή δεν μπορεί να έρθει μόνο από πάνω προς τα κάτω, αλλά απαιτεί ευρύτερη κοινωνική κινητοποίηση για να διαμορφωθεί ένα πολιτικό τοπίο που να αντανακλά πραγματικά τη σύνθεση της κοινωνίας μας.
